Στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στο Τεχνολογικό Πάρκο της Πάτρας βρίσκεται η ελπίδα για την καταπολέμηση της σκλήρυνσης κατά πλάκας. Ο δρ Χημείας στο Πανεπιστήμιο της Πάτρας, Γιάννης Ματσούκας και η ερευνητική του ομάδα αναπτύσσουν ένα εμβόλιο που υπόσχεται ότι στο μέλλον όχι μόνο θα ανακόπτει την εξέλιξη της σοβαρής αυτής νόσου αλλά θα είναι σε θέση να τη θεραπεύσει. Το Ρεπορτάζ Χωρίς Σύνορα συνάντησε τον κ. Ματσούκα στο πλαίσιο του ντοκιμαντέρ “Η Ελλάδα μπορεί: Μυαλά υπάρχουν“.
Διαβάστε τη συνέντευξη που παραχώρησε στο Ρεπορτάζ Χωρίς Σύνορα:
Να μιλήσουμε για το εμβόλιο κατά της σκλήρυνσης κατά πλάκας. Μου είπατε πριν ότι το κίνητρό σας είναι το γεγονός ότι προσβάλλεται η αδερφή σας από αυτή την ασθένεια.
Γιάννης Ματσούκας (δρ Χημείας στο Πανεπιστήμιο Πάτρας)
Το κίνητρό μου για να ξεκινήσει αυτή η έρευνα πραγματικά ήταν το ’94 όταν μέλος της οικογένειας προσεβλήθη από την ασθένεια, ενώ η μέχρι τότε έρευνά μου ήταν για αντιυπερτασικά από την έρευνα μου στον Καναδά στο πανεπιστήμιο του Calgary με τον Graham Moore, συνεργάτη μου, με τον οποίο εξακολουθούμε να συνεργαζόμαστε μετά από τόσα χρόνια.
Είπα ότι θα μπορούσαμε να κάνουμε κάτι, αν μπορούσαμε να κάνουμε κάτι για αυτή την ασθένεια σαν χημικοί σε συνεργασία βέβαια με γιατρούς βιολόγους να προχωρήσουμε σε συνθέσεις φαρμακευτικών προϊόντων που θα μπορούσαν (ίσως) να είναι εν δυνάμει φάρμακα για τη σκλήρυνση κατά πλάκας. Έτσι ξεκίνησε αυτή η έρευνα το 1994.
Πρέπει να πω ότι μετά από τόσα χρόνια έχει γίνει ένα έργο το οποίο είναι θεαματικό-εξαιρετικό και είμαστε σε ένα δρόμο πολύ κοντά θα έλεγα. Πιστεύω ότι σε ένα χρόνο θα έχουμε πάρει μία έγκριση κλινικών δοκιμών για μία από τις πιο δραστικές ουσίες που έχουμε συνθέσει.
Θα ήθελα να μου εξηγήσετε με απλά λόγια τί ακριβώς είναι η σκλήρυνση κατά πλάκας;
Η σκλήρυνση κατά πλάκας- αν και δεν είμαι γιατρός είμαι χημικός- αλλά αφού όλα αυτά τα χρόνια ασχολούμαστε με αυτό το θέμα και αυτή την έρευνα είναι μία ασθένεια η οποία προσβάλει ιδιαίτερα νέα άτομα και αυτό είναι το τραγικό, στην ηλικία των 30 ετών και είναι μία ασθένεια του ανοσοποιητικού συστήματος. Είναι μία αυτόανοση ασθένεια, δηλαδή το ανοσοποιητικό σύστημα βγαίνει εκτός ελέγχου και αντί να αρχίσει να αμύνεται εναντίων ιών, μικροβίων που έρχονται απ’ έξω αρχίζει και προσβάλει τις ίδιες του της πρωτεΐνες. Προσβάλει μία πρωτεΐνη που είναι στον εγκέφαλο που λέγεται μυελίνη.
Η μυελίνη είναι μία πολυπρωτεΐνη που αποτελείται από 3 επιμέρους πρωτεΐνες. Εκεί γίνεται η προσβολή από τα Τ κύτταρα όπως λέγονται-είναι τα στρατιωτάκια του ανοσοποιητικού συστήματος που αντί να προσβάλουν τους εισβολείς απ’ έξω αρχίζουν και προσβάλουν αυτή την πρωτεΐνη τη μυελίνη και από εκεί ξεκινάει αυτό λέμε ως σκλήρυνση κατά πλάκας με της συνέπειες, κινητικά προβλήματα και όλο αυτό το αποτέλεσμα που έχουμε σε αυτή την ασθένεια.
Τα κλινικά συμπτώματα της ασθένειας στον ασθενή ποια είναι;
Είναι η απώλεια βάρους, το χάσιμο της κινητικότητας, δυστυχώς κάποια στιγμή όχι πολλά άτομα όχι πολλά βέβαια καταλήγουν σε αναπηρικό καροτσάκι. Χάνεται ο έλεγχος της κινητικότητας, το νευρικό σύστημα απορυθμίζεται-δε λειτουργεί εξαιτίας αυτής της προσβολής της μυελίνης από τα Τ κύτταρα δηλαδή το ανοσοποιητικό σύστημα.
Τώρα θα ήθελα να μου μιλήσετε για τα διάφορα στάδια της έρευνας. Πώς ξεκίνησε, πώς εξελίχθηκε ποιες ήταν οι διεργασίες που κάνατε για να φτάσετε μέχρι το σημερινό επίπεδο;
Το 1994, όταν πλέον αποφάσισα να εντάξω στα ερευνητικά μου ενδιαφέροντα και την έρευνα για τη σκλήρυνση κατά πλάκας, απευθύνθηκα σε δύο 4ετείς φοιτητές μου, ο Θόδωρος ο Τσέλιος τώρα είναι επίκουρος καθηγητής και ο Σπύρος ο Δαλαός ο οποίος είναι Ειδικό & Εργαστηριακό Διδακτικό Προσωπικό -ΕΕΔΙΠ εργάζεται στο πανεπιστήμιο στο τμήμα Χημείας και τους είπα ότι αυτό το καλοκαίρι -του 94′, θέλω να έρθετε να μην πάτε διακοπές στο Μεσολόγγι από όπου ήσαν, θέλω να έρθετε να δουλέψετε μαζί μου για δυο μήνες για να κάνουμε δυο συνθέσεις, δύο πεπτίδια της πρωτεΐνης τη μυελίνης τα οποία θα τα στέλναμε στην Αμερική, στις ΗΠΑ στην Πενσυλβάνια στον καθηγητή βιολογίας Δημήτρη Μόνο. Ο οποίος μου είχε πει κάτι πρέπει να κάνουμε για το άτομο που νόσησε. Ήταν ένα άτομο της οικογένειας, υπήρξε και μία φιλική σχέση, υπήρξαμε και οι δύο συνάδελφοι στο πανεπιστήμιο Βιολόγοι. Είπα και εγώ ναι αξίζει τον κόπο να κάνουμε κάτι όχι μόνο για αυτό το άτομο, αλλά γενικότερα. Γιατί είναι πραγματικά τραγικό αυτή τη στιγμή να βλέπεις νέους ανθρώπους να προσβάλλονται. Έτσι λοιπόν ξεκινήσαμε οι δυο 4ετείς οι οποίοι έκαναν μαζί μου τη διπλωματική τους εργασία, τις συνθέσεις τις στείλαμε στις ΗΠΑ, είδαμε εκεί πέρα πως είχαν αποτέλεσμα στα πειραματόζωα, δηλαδή αναστέλλουν την ασθένεια σε πειραματικά μοντέλα της ασθένειας.
Αυτό μας έδωσε πολύ μεγάλη χαρά και ικανοποίηση και αυτά τα δυο παιδιά συνέχισαν μόλις έκαναν το Master τη διατριβή τους και μετά το διδακτορικό τους. Παρακολουθώντας όλη αυτή την πορεία πηγαίνοντας πίσω, τώρα 2011 έχουν βγει 11 διδακτορικά για τη σκλήρυνση κατά πλάκας άλλα 10 περίπου μεταπτυχιακά διπλώματα ειδίκευσης για τη σκλήρυνση κατά πλάκας αντίστοιχα έχουν βγει για την υπέρταση για τα αντιυπερτασικά σε συνεργασία με κορυφαίες ομάδες αριστείας στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, με το Ινστιτούτο Παστέρ με την κ.Προπερτ η όποια ελέγχει τις συνθέσεις που κάνουμε εδώ στην Eldrug στο τμήμα Χημείας σε πειραματόζωα. Εκεί διαπιστώθηκε ότι αυτό το προϊόν έχει ιδιότητες εμβολίου προκλινικά. Μένει βέβαια να το δούμε όταν θα πάρουμε την έγκριση κλινικών δοκιμών που πιστεύω ότι σε σύντομο χρονικό διάστημα θα το πάρουμε. Και σε συνεργασία με ομάδες όπως με το Παν. Της Κρήτης το εργαστήριο ανοσολογίας, το Παν. Ιωαννίνων το εργαστήριο Χημείας και επίσης με την Ιατρική με την ομάδα σχεδιασμού μορίων, τον κ.Γεροθανάση , τον κ.Τσάκο. Επίσης στη Θεσσαλονίκη με την ομάδα Νευρολογίας με τον κ.Δημόπουλο και τον κ. Γρηγοριάδη οι οποίοι και αυτοί ελέγχουν τις συνθέσεις που κάνουμε εδώ σε δικά τους πειραματόζωα και βέβαια εδώ στην Πάτρα με την κ.Μουζάκη στην Ιατρική σχολή καθηγήτρια Ανοσολογίας η οποία και αυτή ελέγχει τις συνθέσεις σε άλλα πειραματικά μοντέλα.
Δηλαδή τις συνθέσεις τις εξαντλούμε σε πολλές δοκιμές, πολλούς ελέγχους in vivo και in vitro μέχρι να καταλήξουμε σε αυτές που είναι πιο δραστικές και ελέγχουν το ανοσοποιητικό σύστημα στα πειραματόζωα. Από τις εκατοντάδες συνθέσεις που έχουμε κάνει μέχρι τώρα έχουμε καταλήξει σε τρεις από αυτές που είναι και οι πιο δραστικές που συμπίπτουν τα αποτελέσματα από όλα αυτά τα εργαστήρια και εντός του επόμενου διαστήματος θα πρέπει να αποφασίσουμε ποια θα στείλουμε για κλινικές δοκιμές.
Βρισκόμαστε δηλαδή ένα βήμα πριν την καταπολέμησή της και τη θεραπεία της ασθένειας;
Αυτό θα το δούμε όταν γίνουν και οι κλινικές δοκιμές. Στις κλινικές δοκιμές επιβεβαιώνονται ή όχι τα αποτελέσματα που έχουμε προκλινικά. Προς το παρόν τα αποτελέσματα είναι εξαιρετικά. Αισιοδοξούμε όταν θα γίνουν και οι κλινικές δοκιμές θα έχουμε τα ίδια θεαματικά α αποτελέσματα όπως τα προκλινικά.
Να μη λέμε μεγάλα λόγια αυτή τη στιγμή εγώ αισιοδοξώ ότι είμαστε σε ένα πολύ καλό δρόμο. Και θα ήθελα να πω και κάτι ακόμα, συγκρίνοντας τις δικές μας οι συνθέσεις με άλλες συνθέσεις από αυτές που ήδη υπάρχουν έξω οι δικές μας συνθέσεις προκλινικά είναι καλύτερες, δηλαδή δείχνουν πολύ καλύτερα αποτελέσματα. Αυτό μας δίνει κουράγιο μας δίνει αισιοδοξία ότι αυτές οι συνθέσεις που έχουμε κάνει θα προχωρήσουν μέχρι το τέλος της διαδρομής. Δηλαδή της έγκρισης στο τέλος μετά από κλινικές δοκιμές και σαν προϊόν – σα φάρμακο. Αλλά έχουμε ένα διάστημα ακόμα.
Οι δυσκολίες που συναντήσατε κατά τη διάρκεια της έρευνας;
Θα έλεγα ότι πάντα υπάρχουν δυσκολίες σε ένα περιβάλλον όπως είναι το πανεπιστημιακό στο οποίο πρέπει να πω πως υπάρχει αριστεία. Πραγματικά εδώ μου δίνεται η ευκαιρία να πω ότι στα διάφορα τμήματα ανά την Ελλάδα και στα διάφορα γνωστικά αντικείμενα τελείται ένα σπουδαίο έργο το οποίο νομίζω πως θα έπρεπε κάποια στιγμή όπως εμείς βγήκαμε έξω και χτυπήσαμε την πόρτα μιας μεγάλης φαρμακευτικής βιομηχανίας και ζητήσαμε τη βοήθεια να κάνει μία μεγάλη επένδυση γιατί με τα μέσα που δίνει το πανεπιστήμιο δεν μπορούμε να κάνουμε πολλά πράγματα. Νομίζω με τον ίδιο τρόπο θα έπρεπε οι συνάδελφοι σιγά σιγά που έχουν ένα εξαιρετικό έργο να βγουν έξω και την έρευνά τους από βασική να την κάνουν εφαρμοσμένη.
Δυσκολίες υπήρχαν εφ όσον αφορά τις υποδομές. Δεν είχαμε τον εξοπλισμό που απαιτείται για να επιταχύνουμε τα βήματα. Αυτή η επένδυση από τη VIANEX μας βοήθησε πολύ για να αγοράσουμε όργανα, συσκευές, χρωματογράφους μάζας, χρωματογράφους καθαρισμού ώστε να επιταχύνουμε τα βήματα ώστε να φτάσουμε σε ένα σημείο που να λέμε, ναι μπορούμε να πάρουμε μία έγκριση κλινικών δοκιμών.
Πρέπει επίσης να πω ότι όλα αυτά τα προϊόντα προστατεύονται με παγκόσμιες πατέντες. Έχουμε δώσει πάρα πολλά χρήματα ίσως κάπου 150.000 ευρό για να προστατέψουμε τα προϊόντα μας και τις μεθόδους και για την έρευνα που κάνουμε για τη σκλήρυνση κατά πλάκας και για την έρευνα που κάνουμε για τα αντιυπερτασικά προϊόντα αυτά τα οποία θέλουμε να είναι διαδερμικής χορήγησης. Μιλάμε για προϊόντα όπως τα ονομάζουμε Ζαρτάνες τα όποια είναι μία νέα σειρά αντιυπερτασικών προϊόντων.
Ήθελα να σας ρωτήσω η ουσία που αναπτύξατε είναι η Ελμυελίνη, από Ελλάδα και μυελίνη;
Το προϊόν που αναπτύξαμε είναι η Ελμυελίνη από Ελλάδα και Μυελίνη. Η Μυελίνη είναι η πρωτεΐνη του εγκεφάλου. Το ονομάσαμε έτσι σημειολογικά-συμβολικά για να δείξουμε ότι εδώ στην Ελλάδα γίνεται μία πολύ σπουδαία έρευνα και ότι αυτό είναι ένα προϊόν MADE IN GREECE.
Ένα προϊόν το οποίο μπορεί να φέρει στο μέλλον πλούτο και ανάπτυξη. Γιατί πρέπει να πούμε ότι τα φαρμακευτικά προϊόντα όταν φτάσουν στο τέλος της διαδρομής δηλαδή όταν περάσουν το προκλινικό και το κλινικό στάδιο και βγουν έξω σαν προϊόντα αποφέρουν πολλά χρήματα στις χώρες που τα παράγουν.
Παράδειγμα: Προϊόντα για τη σκλήρυνση κατά πλάκας που αυτή τη στιγμή κυκλοφορούν αποφέρουν στις χώρες και στις εταιρίες που τα παράγουν δισεκατομμύρια. Ας πούμε ένα προϊόν από το Ισραήλ η Κοπραξόνη το οποίο είναι μια πρόοδος αποφέρει στη χώρα 2,5 δις. Γιατί λοιπόν κάποια στιγμή και η Ελλάδα να μην κάνει τα δικά της προϊόντα;
Είτε αυτά είναι φαρμακευτικά, είτε στο χώρο της ενέργειας, είτε είναι στο χώρο της πληροφορικής πιστεύω ότι η Ελλάδα έχει τις ικανότητες, τα μυαλά, τις δυνατότητες να παράγει προϊόντα τα οποία πραγματικά θα βγάλουν αυτή τη χώρα από το αδιέξοδο που βρίσκεται.
Να πάμε πάλι στην ελμυελίνη και πώς δρα στον οργανισμό ενός ασθενούς που πάσχει από σκλήρυνση κατά πλάκας και που έγκειται η καινοτομία αυτής της ουσίας – του προϊόντος;
Σε αυτά τα πειράματα όπως σας είπα εμείς κάνουμε τις συνθέσεις, οι βιολογικές αξιολογήσεις σε πειραματόζωα γίνονται in vivo – σημαίνει σε ζωντανό ποντίκι και in vitro που σημαίνει σε ιστούς των ποντικιών σε δοκιμαστικό σωλήνα γίνονται από συνεργάτες μας στο Παστέρ, στην Αθήνα, στην Κρήτη και στη Θεσσαλονίκη, ομάδες που πραγματικά κάνουν εξαιρετικό έργο.
Στον τομέα της ανοσολογίας της μελέτης ασθενειών όπως είναι η σκλήρυνση κατά πλάκας η καινοτομία στο προϊόν που έχουμε συνθέσει εμείς το αξιολογούνε οι συνάδελφοί μας στα διάφορα πανεπιστήμια στα οποία συνεργαζόμαστε, είναι από όπως φαίνεται και ιδιαίτερα από τις μελέτες από την έρευνα που γίνεται στο Παστέρ σε πειραματόζωα ότι έχει ιδιότητες εμβολίου.
Αυτό σημαίνει ότι το ποντίκι το οποίο του δημιουργούμε την ασθένεια σε πειραματικά μοντέλα, δηλαδή το παραλύουμε με αντιγόνα- με ουσίες οι οποίες προκαλούν την ασθένεια, σε αυτές τις περιπτώσεις το ανοσοποιητικό σύστημα βρίσκεται εκτός ελέγχου.
Με αυτό το προϊόν και από τα πειράματα που έχουν γίνει στο Παστέρ φαίνεται ότι το ανοσοποιητικό σύστημα ελέγχεται. Ελέγχεται συνέχεια για μεγάλο διάστημα. Όχι για δύο εβδομάδες ή μήνα αλλά για μεγάλο χρονικό διάστημα. Δείχνει δηλαδή πως όταν εμείς περάσαμε τα ποντίκια από αυτό το στάδιο, τα εμβολιάσαμε τους δώσαμε αυτήν την ουσία το αντιγόνο το όποιο προκαλεί την ασθένεια δεν αρρώστησαν. Αυτό είναι πολύ σημαντικό. Είναι κάτι καινούργιο.
Άρα για να το καταλάβω 100% μιλάμε για πρόληψη της ασθένειας ή για θεραπεία;
Όχι δε μιλάμε για πρόληψη της ασθένειας γιατί ποτέ δεν μπορείς να δοκιμάσεις ένα τέτοιο προϊόν προληπτικά σε κόσμο ο οποίος μπορεί ποτέ να μην αποκτήσει ποτέ την ασθένεια. Δεν ξέρεις τί μπορεί να του προκαλέσει. Μιλάμε για ένα θεραπευτικό εμβόλιο εφόσον κάποια στιγμή προχωρήσει αυτή η έρευνα μέχρι σε ένα τελικό στάδιο. Δηλαδή σε άτομα τα οποία έχουν εμφανίσει αυτή την ασθένεια τότε μπορούμε να την ελέγξουμε. Μπορούμε να τη σταματήσουμε και να ελέγξουμε το ανοσοποιητικό σύστημα. Αυτή είναι η ιδέα και αυτός είναι ο στόχος.
Σε πόσο καιρό θα περάσετε στις κλινικές ώστε να πούμε ότι κρατάμε πλέον το εμβόλιο στα χέρια μας σαν προϊόν;
Συνήθως η κλινικές δοκιμές, εξαρτάται και από την ασθένεια, αν είναι ας πούμε ένα αντιυπερτασικό μπορεί κανείς σε ένα διάστημα δύο χρόνων να δει τη δράση κλινικά ενός αντιυπερτασικού. Για τη σκλήρυνση κατά πλάκας θα έλεγα ότι χρειαζόμαστε ένα μεγαλύτερο χρονικό διάστημα επειδή είναι μία δύσκολη ασθένεια. Ίσως 3-4-5 χρόνια. Εξαρτάτε από το πως θα κινηθεί η φαρμακευτική εταιρία η οποία θα αναλάβει κάποια στιγμή να κάνει τις κλινικές δοκιμές γιατί εμείς σα χημικοί με τους συνεργάτες μας στην Ελλάδα, θα φτάσουμε μέχρι του σημείου και αν φτάσουμε θα είναι μεγάλη επιτυχία της έγκρισης κλινικών δοκιμών. Από το στάδιο αυτό και πέρα θα έρθει μία μεγάλη φαρμακευτική εταιρία που θα κάνει κλινικές μελέτες. Αυτό που λέμε φάση 1 σε λίγους ασθενείς 40-50, φάση 2, φάση 3.
Η φάση 3 είναι πολυκλινική μελέτη με πολύ μεγάλο αριθμό ασθενών.
Όπως καταλαβαίνεται είναι ένα μεγάλο διάστημα το οποίο μπορεί να πάρει 2,3 και 5 χρόνια. Ελπίζουμε να είναι όσο το δυνατόν μικρότερο αυτό το χρονικό διάστημα.
Θα ήθέλα να μου πείτε και δύο λόγια για τα υπερτασικά που αναπτύσσετε εδώ πέρα.
Η έρευνα για τα αντιυπερτασικά είχε ξεκινήσει από τότε που έκανα το διδακτορικό μου στην αρχή της δεκαετίας του 80’ εδώ με τον αείμνηστο καθηγητή μου Θεοδωρόπουλο , καθηγητή οργανικής Χημείας εδώ στο πανεπιστήμιο Πατρών. Μετά έφυγα για τον Καναδά στο πανεπιστήμιο του Calgary, είχε προηγηθεί το Master στο New Brunswick και στο Calgary 81’ και το 84’ μαζί με τον καθηγητή Χημείας Graham Moore ξεκινήσαμε μαζί μία έρευνα. Αυτός ήταν φαρμακολόγος εγώ ήμουν χημικός. Με μια ορμόνη που λέγεται αγγειοτενσίνη αυτό είναι ένα πεπτίδιο, μια μικρή πρωτεΐνη δηλαδή που αποτελείτε από 8 αμινοξέα και είναι ο παράγοντας υπέρτασης. Αυτή η ορμόνη είναι αυτή που δημιουργεί τα προβλήματα. Γιατί όταν αυξάνετε μέσα στον οργανισμό και παράγεται σε μεγάλες ποσότητες τότε έχουμε συστολή των αγγείων. Με όλες τις συνέπειες μεγάλη αρτηριακή πίεση αργότερα εγκεφαλικά και λοιπά.
Ξεκινήσαμε λοιπόν τότε να κάνουμε αναστολείς αυτής της ορμόνης, ανταγωνιστές, δηλαδή να εμποδίζουμε την δράση αυτής της ορμόνης που προκαλεί την υπέρταση. Στη δεκαετία του ’80 πρέπει να πω είχαμε κάνει πάνω από χίλια τέτοια πεπτίδια συνθέσεις, πάρα πολλές. Έχουν δημοσιευτεί σε πολύ καλά επιστημονικά ιατρικά περιοδικά.
Όμως αυτά τα πεπτίδια, που φτιάχναμε, σαν φάρμακα για την υπέρταση ήταν πεπτιδικής φύσης. Σαν πεπτιδικής φύσης έχουν το μειονέκτημα ότι μπορούν να υποστούν υδρόλυση στον οργανισμό. Δεν είναι σταθερά. Έπρεπε λοιπόν να κάνουμε ένα σταθερότερο μόριο και αυτό έπρεπε να είναι οργανικό. Τα οργανικά μόρια είναι σταθερά, τα οργανικά μόρια μπορεί κανείς να τα δώσει στο στόμα, να πάνε στο στομάχι, εκεί δεν παθαίνουν τίποτα από τα πρωτεολυτικά ένζυμα και ύστερα πάνε στο αίμα και εκεί δρουν στους υποδοχείς.
Τα πεπτίδια αντίθετα εάν τα δώσουμε από το στόμα επειδή είναι αμινοξέα που συνδέονται με πεπτιδικούς δεσμούς, όπως τους λένε, ασθενείς, που υδρολύονται πολύ εύκολα. Θα πρέπει για να έχουν μια δράση να τα δώσουμε ενέσιμα. Παράδειγμα η ινσουλίνη. Η ινσουλίνη είναι ένα πεπτίδιο. Δεν είναι ένα σταθερό οργανικό μόριο και αναγκαζόμαστε στην ιατρική να δίνετε αυτό το προϊόν ενέσιμο. Για να ρυθμίσει την γλυκόζη, τα επίπεδα των σακχάρων. Φανταστείτε στο μέλλον ένα οργανικό μόριο το οποίο να μιμείται την ινσουλίνη και να το παίρνει κανείς από το στόμα. Πόσο μεγάλη πρόοδο θα είχε κάνει η επιστήμη, η ιατρική
Εδώ η καινοτομία που εφαρμόζετε είναι ότι το χορηγείτε διαδερμικά.
Αυτό που θέλουμε να κάνουμε τώρα εδώ και στο τμήμα χημείας, όπου εκεί είναι ένα μέρος της ερευνητικής μου ομάδας και ένα άλλο είναι εδώ στο επιστημονικό πάρκο. Εκείνο που θέλουμε να κάνουμε είναι ένα οργανικό μόριο σταθερό μια σαρτάνη όπως λέμε. Ζαρτάνες είναι μια νέα γενιά αντί-υπερτασικών το οποίο να δρα δια-δερμικά. Γιατί να θέλουμε να δρα δια-δερμικά. Γιατί ήδη τα τελευταία 10 χρόνια υπάρχουν στην κυκλοφορία και στην ιατρική οχτώ τέτοιες Ζαρτάνες. Που μοιράζονται μια αγορά περίπου 21 δισεκατομμυρίων ευρώ παγκόσμια. Φαντάζεστε πόσα χρήματα πηγαίνουν για αυτές τις οχτώ Ζαρτάνες. Από τις οχτώ φαρμακευτικές εταιρίες παγκόσμια που τα παράγουν. 21 δισεκατομμύρια ευρώ. Μοιράστε το δια του οχτώ, είναι κάπου δυόμισι περίπου για την κάθε Ζαρτάνη. Εάν εμείς πηγαίναμε σε μία δικιά μας Ζαρτάνη ήδη υπάρχουν πολλές. Δεν θα υπήρχε μεγάλη δυνατότητα αυτή έτσι να προχωρήσει και σκεφτήκαμε και βέβαια σε συνεργασία με τους γιατρούς. Γιατί οι γιατροί είναι αυτοί που μας καθοδηγούν, οι συνεργάτες μας, οι ερευνητές ο κύριος Βλαχάκος, ο κύριος Γαβράς, καθηγητής στη Βοστόνη.
Η σκέψη ήτανε να προχωρήσουμε σε ένα διαδερμικό προϊόν, το οποίο να το δίνεις σαν επίθεμα. Το οποίο δεν υπάρχει αυτή την στιγμή. Δεν υπάρχει αντιυπερτασικό διαδερμικής χορήγησης. Έτσι ξεκινήσαμε λοιπόν να σχεδιάζουμε ενώσεις, οργανικές συνθέσεις με βάση αυτό το πεπτίδιο της αγγειοτενσίνης. Γιατί το χρησιμοποιούμε σαν εργαλείο για να κάνουμε τις συνθέσεις τις μιμητικές, τις σταθερές.
Με βάση λοιπόν αυτό τον μηχανισμό αυτό το εργαλείο, την αγγειοτενσίνη, φτιάξαμε συνθέσεις οι οποίες να είναι λιπόφιλες. Δηλαδή να μπορούν να περνάνε μέσα από το δέρμα. Να έχουν τέτοιες ιδιότητες για να μπορούν να περνάνε μέσα από το δέρμα. Να μην είναι υδρόφιλες. Έχει σημασία το προϊόν το οποίο θα δώσεις δια-δερμικά να έχει κάποιες ιδιότητες. Εκεί εστιάσαμε την προσοχή μας και έχουμε φτάσει σε ένα σημείο, τον τελευταίο καιρό. Με ένα προϊόν το οποίο στα πειραματόζωα πάει πάρα πολύ καλά.
Ενδιαφέρον από το εξωτερικό για τις πατέντες σας για την σκλήρυνση κατά πλάκας και τα αντί-υπερτασικά έχει υπάρξει;
Υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον και από φαρμακευτικές εταιρίες του εξωτερικού, και από ερευνητές του εξωτερικού. Πρέπει να σας πω ότι ένας κορυφαίος ερευνητής στο πανεπιστήμιο της Βοστόνης, ο Στάινμαν. Που δουλεύει με την σκλήρυνση κατά πλάκας με δημοσιεύσεις συνέχεια στο Nature. Ζήτησε την συνεργασία μαζί μας, για τις συνθέσεις που κάνουμε. Ιδιαίτερα τις κυκλικές συνθέσεις που κάνουμε. Τις πεπτιδικές κυκλικές που είναι και πολύ σταθερές. Επομένως υπάρχει ενδιαφέρον από το εξωτερικό και από σπουδαίες ερευνητικές ομάδες να συνεργαστούν μαζί μας και συνεργαζόμαστε με την κυρία Αποστολοπούλου στην Αυστραλία, και από φαρμακευτικές εταιρίες. Όμως θέλουμε, αυτές οι πατέντες που έχουμε να παραμείνουν προς το παρόν σε εμάς. Δεν θέλουμε να τις δώσουμε σε φαρμακευτικές εταιρίες του εξωτερικού γιατί έχουν πάρα πολύ μεγάλη αξία. Με την έννοια ότι αν κάποια στιγμή φτάσουμε μετά από τις κλινικές δοκιμές σε ένα προϊόν.
Θα είναι ένα προϊόν το οποίο θα είναι “made in Greece”. Θέλω να παραμείνει στην Ελλάδα και θέλουμε να έχει η Ελλάδα τα οφέλη.
Είναι εύκολο στην Ελλάδα, η έρευνα που παράγεται στο εργαστήριο να φτάσει να είναι προϊόν, όμως;
Πρέπει να πω στην Ελλάδα είναι για πρώτη φορά που γίνετε αυτό το εγχείρημα. Ένα προϊόν βασικής έρευνας, στο τμήμα χημείας κατ αρχάς και τώρα εδώ στην Eldrug. Να γίνει ένα προϊόν εφαρμοσμένο. Είναι η πρώτη φορά που γίνετε. Και αυτό γίνετε με πολύ επιμονή, με πολύ υπομονή, με πολύ πάθος, πρέπει να πω σε αυτό που κάνουμε, με πολύ αγάπη. Γιατί ξέρουμε ότι αν πετύχει θα ωφελήσει την κοινωνία και το έχω ονομάσει μάλιστα εθνικό στόχο. Εάν καταφέρουμε, να κάνουμε για πρώτη φορά, εδώ στην Ελλάδα, και για πρώτη φορά θα έχει συμβεί αυτό. Ένα προϊόν το οποίο έχει βγει από τα δικά μας εργαστήρια και έχει γίνει φαρμακευτικό προϊόν, θα είναι πραγματικά μια μεγάλη επιτυχία για την Ελλάδα. Για το ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο κατ’ αρχάς. Από το οποίο παρήχθη αυτό το προϊόν.
Δεν είναι εύκολο, είναι δύσκολο αλλά έχουμε διανύσει ένα πολύ μεγάλο δρόμο τις δύο προηγούμενες δεκαετίες. Και σε αυτό το σημείο που φτάσαμε με την βοήθεια της Vianex, με τις πατέντες που προστατεύουν αυτό το προϊόν με τις συνεργασίες που έχουμε. Με το μεράκι όλων αυτών των συνεργατών χημικών, βιολόγων, αποφοίτων των τμημάτων χημείας, βιολογίας, ιατρικής. Με το μεράκι αυτών των παιδιών. Που πραγματικά πιστεύουν σε αυτό που γίνεται και είναι εδώ πέρα ακόμα και τα σαββατοκύριακα. Πιστεύω ότι θα φτάσουμε, ναι θα φτάσουμε.
Γενικά ποιοι πιστεύετε ότι είναι οι παράγοντες που κρατούν την έρευνα στο συρτάρι εδώ στην Ελλάδα;
Πιστεύω ότι η έρευνα στην Ελλάδα είναι πάρα πολύ καλή. Γίνετε έρευνα πολύ υψηλού επιπέδου. Φοβάμαι όμως ότι είναι θέμα διαχείρισης. Ίσως και των ερευνητικών κονδυλίων. Πως θα διοχετευτούν στα πανεπιστήμια, στους ερευνητές. Πρέπει να υπάρξει μια απαίτηση από όλους μας και τους πανεπιστημιακούς. Αυτό που κάνουμε να προχωρήσει να γίνει εφαρμογή, να γίνει εφαρμόσιμο. Από την άλλη υπάρχει και μια εσωστρέφεια πολύ από εμάς τους πανεπιστημιακούς, δεν θέλουμε να συνεργαστούμε με εταιρίες για να μην τους πουν ότι συνεργάζονται με φαρμακευτικές εταιρίες και δίνουν τα χρήματά τους σε εταιρίες. Η ότι οι εταιρίες θα πάρουν το προϊόν και θα το αξιοποιήσουν. Υπάρχει μια τέτοια εσωστρέφεια η οποία αποτρέπει πάρα πολλούς καθηγητές. Εξαιρετικούς συναδέλφους στο να βγουν έξω και την βασική έρευνα που κάνουν σε συνεργασία με μια εταιρία, γιατί κάποια στιγμή θέλεις κάποια εταιρία να σε βοηθήσει. Δεν μπορώ εγώ η κάποιος άλλος συνάδελφος να βγάλουμε μόνοι μας αυτό το προϊόν αν δεν υπάρξει κάποια μεγάλη επένδυση. Η Vianex έδωσε τρία εκατομμύρια και από αυτά τα τρία εκατομμύρια μπορεί πραγματικά να βγει ένα προϊόν. Ενώ υπό κανονικές συνθήκες χρειάζονταν πολλά εκατομμύρια. Ίσως και πεντακόσια εκατομμύρια για να βγει ένα προϊόν. Βάζοντας λοιπόν τα μυαλά των ερευνητών, και έχουμε πολύ καλά μυαλά στην Ελλάδα. Όταν καμιά φορά με ρωτάνε εάν υπάρχουνε χρήματα που λένε. Άλλοι λένε υπάρχουνε χρήματα, άλλοι λένε ότι δεν υπάρχουν. Εγώ λέω ότι υπάρχουν χρήματα στην Ελλάδα, αλλά αυτά τα χρήματα δεν είναι στις τράπεζες είναι στα μυαλά των ερευνητών. Αν αξιοποιήσουμε αυτά τα μυαλά είναι σαν να έχουμε πάρα πολλά χρήματα και μπορούμε να κάνουμε την έρευνά μας εφαρμοσμένη και να παράγουμε προϊόντα και μεθόδους, που μπορούν να φέρουνε σε αυτή την χώρα πλούτο και ανάπτυξη και να φύγουμε από αυτό το οικονομικό αδιέξοδο.
Πιστεύετε ότι υπάρχει άλλη Ελλάδα αρκεί να αξιοποιηθεί;
Πιστεύω ότι υπάρχει άλλη Ελλάδα, η Ελλάδα της αριστείας. Η οποία μπορεί να παράγει καινοτομία. Μπορεί να κάνει ευρεσιτεχνίες, έχει ιδέες και μπορεί να παράγει προϊόντα. Βεβαίως υπάρχει αυτή η Ελλάδα. Απλά πρέπει η πολιτεία να δείξει ένα πολύ μεγαλύτερο ενδιαφέρον στην καινοτομία, στα πανεπιστήμια. Ιδιαίτερα στους νέους μας ερευνητές. Είναι κρίμα να τους βλέπεις όταν παίρνουν το πτυχίο τους τώρα να σκέφτονται να φύγουν. Έχουμε ένα πάρα πολύ ωραίο μεταπτυχιακό πρόγραμμα που λέγετε ιατρική χημεία, σαν και αυτό υπάρχουν πάρα πολλά στην Ελλάδα αντίστοιχα και σε άλλα γνωστικά αντικείμενα. Με το οποίο μεταπτυχιακό συγκρατούμαι τους φοιτητές μας. Μένουν εδώ, είναι περίπου 25-30 παιδιά κάθε χρόνο που εκπαιδεύονται και αυτά στελεχώνουν στο μέλλον όταν τελειώσουν, φαρμακευτικές εταιρίες σε χώρους έρευνας, η ερευνητικά ινστιτούτα, η τα πανεπιστήμια κάνοντας ακαδημαϊκή καριέρα. Αυτά τα άτομα θα πρέπει να τα προστατέψουμε, να τα κρατήσουμε στην Ελλάδα. Να μην αφήσουμε να φύγουν γιατί τώρα βλέπω, και ανησυχούμε όλοι, ότι υπάρχει τάση να φεύγουν οι πτυχιούχοι μας, να πάνε στο εξωτερικό για να βρούνε δουλειά. Θα έπρεπε λοιπόν η πολιτεία αυτή την στιγμή, η πρώτη προτεραιότητα να είναι πως θα εμπνεύσει, να δώσει ένα όραμα σε αυτά τα παιδιά και να τους δώσει κίνητρα να παραμείνουν στην Ελλάδα. Να κάνουν έρευνα και να αναπτύξουν καινοτομίες. Όπως γίνετε εδώ πέρα στην Eldrug. Που παράγονται δύο προϊόντα πραγματικά υψηλής τεχνολογίας. Πολύ υψηλής τεχνολογίας τα οποία πιστεύουμε ότι σύντομα θα δώσουν αυτό που όλοι θέλουμε. Ένα προϊόν στην υπηρεσία της υγείας και της κοινωνίας, αλλά και της εθνικής οικονομίας.
Εσείς με την ερευνά σας δίνεται ευκαιρία στους νέους. Είδα το εργαστήριο ότι αποτελείται από νέα παιδιά.
Πρέπει να πω ότι έχω κάνει και πολλές φορές λένε συγχαρητήρια για αυτά που γίνονται εδώ πέρα στην Πάτρα στο τμήμα Χημείας και Ιατρικής, λέω πάντα ότι αυτά τα συγχαρητήρια πρέπει να τα δίνουμε στα νέα παιδιά. Στα παιδιά – στους ερευνητές. Γιατί χωρίς αυτούς δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα. Αυτοί είναι που δουλεύουν, εγώ βέβαια τους συντονίζω, τους κατευθύνω, τους εμπνέω. Υπάρχει αγάπη μεταξύ μας είμαστε μία οικογένεια. Υπάρχει μία αμοιβαία αγάπη, δεν τους βλέπω σαν παρακάτω, σαν μεταπτυχιακούς, σαν υπαλλήλους τους βλέπω σαν συνεργάτες μου.
Τους συνεργάτες, τους χημικούς, τους βιολόγους, τους γιατρούς της οικογένειάς μου που εγώ οφείλω τα πάντα. Άλλωστε για αυτό το λόγο είμαι καθηγητής πανεπιστημίου, για να υπηρετώ το ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο, για να υπηρετώ τους φοιτητές, να τους προσφέρω γνώση και να τους ανοίγω δρόμους όσο μπορώ.
Όχι να τους τιμωρώ, όχι να τους κόβω, όχι να κάνω ότι μπορώ για να τους κάνω τη ζωή δύσκολη. Είμαι εδώ για να βοηθήσω αυτά τα παιδιά να γίνουν καλύτεροι από μένα.
Και αυτά τα παιδιά τα βλέπω να γίνονται καλύτεροι από μένα και αυτό είναι ικανοποίηση για μένα.
Η συμβουλή που τους δίνετε για να κατακτήσουν την επιτυχία όπως την κατακτήσατε εσείς;
Η συμβουλή που τους δίνω σε αυτά τα παιδιά που είναι κοντά μου είναι καταρχήν να αγαπήσουν αυτό που κάνουν, να δώσουν τον καλύτερο εαυτό τους και πάντοτε τους λέω ότι αυτό που κάνετε δεν είναι μια έρευνα η οποία θα μείνει στα συρτάρια, μια έρευνα η οποία θα πάει σε ένα καλό περιοδικό, είναι μια έρευνα η οποία κάποια στιγμή μπορεί να γίνει προϊόν για το όφελος της κοινωνίας. Αυτό τους λέω πάντοτε και αυτό νομίζω ότι είναι κάτι που τους επηρεάζει και ύστερα όταν μένουνε κοντά μου αγαπάν αυτό που κάνουνε και συνεχίζουν. Αυτή είναι η συμβουλή μου.
Εσείς πώς και γυρίσατε στην Ελλάδα;
Γύρισα στην Ελλάδα μετά από 3 χρόνια στον Καναδά δεκαετία του ’80 μαζί με την οικογένεια μου γιατί έχω 3 παιδιά και ήθελα να μεγαλώσουν και να ζήσουν στην Ελλάδα και θα ήθελα αυτά που πήρα, η τεχνογνωσία που απέκτησα από τα δυο μεγάλα πανεπιστήμια που έχω περάσει το New Brunswick στον ανατολικό Καναδά και το Calgary στο δυτικό Καναδά, να τα μεταφέρω εδώ στην Ελλάδα και νομίζω ότι το έχουμε κάνει με πολύ μεγάλη επιτυχία σε σημείο πλέον που αναπτύξαμε μια τεχνογνωσία και νέες τεχνολογίες που πλέον από τον Καναδά μου ζητάνε να τους μεταφέρω τη δικιά μας τεχνολογία έξω. Δηλαδή αυτή τη στιγμή θεωρώ ότι είμαστε πιο ψηλά από αυτούς. Για αυτό είμαι εδώ και νομίζω ότι καλά έκανα. Βλέποντας τα αποτελέσματα είμαι πραγματικά πολύ χαρούμενος, πολύ ευχαριστημένος, πολύ περήφανος ιδιαίτερα για όλους αυτούς τους μεταπτυχιακούς οι οποίοι έχουν κάνει τα διδακτορικά τους μαζί μου – 25 διδακτορικά έχω δώσει, 25 διδακτορικά έχω δώσει άλλα 25 μεταπτυχιακά διπλώματα ειδίκευσης . Αυτό το μεταπτυχιακό πρόγραμμα ιατρικής χημείας στα 14 χρόνια λειτουργίας του από κει έχουν εκπονήσει τις διατριβές τους 220 νέα παιδιά. Με πολύ καλές, λαμπρές καριέρες και νομίζω ότι αυτό είναι μια μεγάλη ικανοποίηση για μένα να βλέπει κανείς αυτό το αποτέλεσμα.
Ωραία, η τελευταία μου ερώτηση είναι για τους επόμενους στόχους σας.
Ο επόμενος κύριος στόχος μου είναι να δω αυτά τα δύο προϊόντα τα οποία τα έχουμε ξεκινήσει εδώ και χρόνια να πάρουνε έγκριση κλινικών δοκιμών. Αυτό θα είναι η μεγαλύτερη ικανοποίηση, η μεγαλύτερη επιτυχία. Γιατί θα είναι η πρώτη φορά που θα γίνει στην Ελλάδα. Αυτός ηταν ο μεγάλος στόχος. Από εκει κει πέρα πάντοτε υπάρχουν και άλλοι στόχοι, αλλά ας φτάσουμε σε αυτούς πρώτα και μετά θα δούμε τι άλλο μπορούμε να κάνουμε στην πορεία.
Ευχαριστούμε.
Πηγή: rwf.gr
Αναρτήθηκε από Βάσια (Αγία Παρασκευή)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου